Yurtimiz Sherqiy Türkistanni Yad Etip Turayli

Komunist xitay tajawuzchilirining Sherqiy Türkistandiki sadiq ghalchisi, wekili, Sherqiy Türkistan xelqi üstidin qanliq qirghinchiliq yürgüziwatqan, Sherqiy Türkistanning jimi bayliqlirini seddichin sepili ichighe bulap ketiwatqan qaraqchi, bash jallat Wanglechüen Sherqiy Türkistan'gha bulangchiliq we ottura asiyagha bolghan herbi kengeymichilikni qandaq qilip tezlitish, Sherqiy Türkistan xelqini qandaq qilip qirip tügitish heqqide nutuq sözlimekte.Teletining setlikige qarang, xunper xitayning! (Ürümchi)

Turpan wilayetlik türmidin bir körünüsh. Sherqiy Türkistandiki bayliqlarni seddichin sepili ichige bulap ketish, Sherqiy Türkistan'gha sepil ichidin tajawuzchi xitay yejuji-mejujilirini yötkep kelip makanlashturushqa qarshi turghan we qarshi turush ehtimali bolghan Turpan wilayitidiki Uyghurlarni bu türmige qamap qiynash we öltürüshni dawam qilmaqta. Resimde Uyghur siyasi mehbuslargha JKP siyasetliri we komunizim idiyisi, qulluq rohini teshwiq qilish üchün 'Sunwukong changchile ömigi' mehbuslargha maymun oyuni körsetmekte.

Aqsu poyiz istansisidin bir körünüsh. Sherqiy Türkistan'gha balayi-qaza elip kelidighan poyiz Korligha, Aqsugha andin Qeshqergiche qatnashni bashlap Sherqiy Türkistanni bulang-talang qilish we xitay tajawuzchi ahalisini wetinimizge makanlashturush üchün pay-petek bolmaqta.

Ürümchidin Alma-Atagha yetip barghan poyiz. Xitay tajawuzchiliri ottura asiyagha qaratqan herbi kengeymichilik, tajawuzchiliq, talan-taraj pilanini qisqa waqit ichide emelge ashurush üchün poyizda tajawuzchi xitay ahalisini herxil niqaplar bilen Qazaqistan arqiliq ottura asiyagha iwertmekte. Buning'gha sel qarap, xitay tajawuzchi hökümitining haram sowghisi we parisini alghan Nursultan Nazarbaev, İslam Kerimov (eslide ismi xata qoyulup qalghan, islam kerimov emes, kapir kerimov qoyulsa andin yarishatti, u rus we xitay komunist küchükige), Asqar Aqayev qatarliqlar Sherqiy Türkistan we Türk millitining menpeetlirini setip xejlimekte.

Ürümchi shehride xitay bulangchilar gorohi tesis qilghan 'iqtisadiy echish rayoni' ning merkizi binasidin bir körünüsh.(Ürümchi shehridin ayrudurumgha chiqidighan ariliqta)
Ürümchidiki iqtisadiy echiwetish rayonigha Beijingdin kelgen bulangchi ömekni kütüwatqan tajawuzchi emeldarlar. Resimge qarang, hemmisi xitay tajawuzchiliri.

Ürümchidiki iqtisadiy echiwetish(xitayche jingji kaifa chü,dep ataydu) rayonida xitay tajawuzchiliri üchün mexsus qurulghan shirket.
Sherqiy Türkistan'gha balayi-qaza elip kelidighan waba xitaylar Ürümchidiki wogzalgha kelip andin wetinimizning herqaysi jaylirigha tarqaydu. Ürümchi jenubi wogzaldin bir körünüsh.

Bu resimge qarisingiz xuddi seddichin sepili ichidikibir shehermikin,dep qalisiz. Bu Ürümchining merkizi köchiliridin biri bolghan jenubi derwaza yol boyidin bir körünüsh.Qarisingiz Uyghurche xetnimu körelmeysiz. Manabu-Uyghur aptonom rayoni!

Bu resimni körsingiz Xunen, Sichüen we yaki seddichin sepili ichidiki qaysibir xitay yurtidiki butxanamikin,dep qalisiz. Shundaq emesmu? Bu Sherqiy Türkistanning paytexti Ürümchidiki xelq baghchisi! Siz aptonomiyeni telep qilimen,dep koldurlap yürginingiz bilen xitaylar yurtimizni pütünley xitay zimini qilip yutuwelish hemde xelqimizni tamamen qirip tügitiwetish üchün alliqachan jiddiy heriketke ötti!

Bu resimni körüp seddichin sepili ichidiki qaysibir xitay shehrining kechlik menzirisimikin,dep qalmang. Bu Ürümchidiki merkizi kochilardin biri, kechlik bazar bashlan'ghan chagh! Tongguz göshi, toxuning beshi, putliri, herxil xitayche sesiq puraydighan dora-derman qetilghan xitayche yimeklik hemde sesiq haraqlar purap turidighan bu xitay mikroplirining destidin yoldin aram-xuda ötelmeysiz. Mana bu sizning paytextingiz! Chet'elde turuwelip pesillik we yilliq xizmet(weten dawasi) doklati yazghanda 'dewr bölgüch yighin achtuq', 'alemshumul ish qilduq'-dep tola po atmang, qerindishim. Millitimizning beshigha kelgen bu balayi-apetlerni soghuq qanliq bilen oylang, wetinimizdin bu waba viruslirini qandaq qilsaq tezrek chiqiriwetishke bolidighanliqi üstide izdining, pakiz teret elip namaz oqung, Allahtin bizge rehim qilish toghrisida tileng, heriket qiling!

Xitaylar chet'ellikler we dunya jamaitining közini boyash üchün Ürümchidiki Uyghurlar qistap merkezleshtürülgen Döng Köwrük etrapigha yengidin bina qilin'ghan 'Xelqara soda baziri'din bir körünüsh.
Döng Köwrükke bina qilin'ghan 'xelqara soda baziri' etrapigha qarang: Tupraq we bazar igisi bolghan Sherqiy Türkistanliqtin qanchisi bar iken? Sherqiy Türkistanliqlarni jazalash, qoralliq basturush üchün orunlashturulghan xitay cherikliri we xitay hökümitining menpeeti üchün maashqa ishleydighan ghalcha saqchini körisiz.

Xitay tajawuzchi, terrorchilar gorohi Sherqiy Türkistanda herdayim dölet terrorluq heriketlirini dawam qiliwatqan bolsimu, hayatliq ümidini üzmigen Ürümchidiki ösmürlirimiz.

Xitay tajawuzchiliri teripidin yer-zimin, bayliq, mal-mülükliri, emgek miwiliri buliwelin'ghan, erkinliktin mehrum qilin'ghan Uyghur dehqanlar eng axirqi hayatini saqlap qelish üchün Uyghurlarning kilassik 'Toyota minibusi' gha olturup bazargha ketip barghan menzire. Xitay bulangchi, tajawuzchi hökümiti qilche nomus qilmastin 'Shinjiangni güllendüriwatimen, xelqning turmush sewiyisini östüriwatimen', 'shinjiang'gha manche pul meblegh saldim' - dep saxta teshwiqat elip berip xelqimiz we dunya jamaitining közini boyashqa urunmaqta. Oylap beqing bu menzire 5-esirlerdiki menziredin perq qilarmu?! (Qeshqer)

Xitay kompartiyisining dana rehberligide Sotsiyalistik bazar igiliki rawajlinip ketkechke beyip ketken, yaghliri eqip ketken Uyghur sheher ahalisining jahandarchiliqidin bir körünüsh(Qeshqer sheher Östengboyi)
Gherpni tezdin echish, Sherqiy Türkistanni chapsan bulap tügitish siyasitining sayisida bay bopketken Uyghur dehqan nan bilen chayda "bazar igiliki" bilen shughullinip beyip ketmekte (Qeshqer).

Beghidin yilda bir qetim chiqidighan Allahning nimiti bolghan ürüklirini bazarda setip Uyghurlarning 'Toyota' si bilen öyige qaytip ketiwatqan Uyghur dehqan(Qeshqer).

Tarim oymanliqidiki nefit, tebi'i gazni tez sür'ette seddichin sepili ichige yötkep ketish üchün xitay tajawuzchilar döliti Sherqiy Türkistanning Bügür-Kucha arisidin jenup(Niye) qa qaritip yasighan Teklimakan qumluqini kesip ötidighan yol eghizidin bir körünüsh.Qarang, nomussiz, kazzap xitaylar wiwiskisigha Uyghurche xetmu yezip qoymighan. Chet'eldiki beziler ashu kazzap xitaylar bilen 'söhbet qilishqa teyyarmiz'-deydu texi, nomus qilmay!!(Bu emeliyette tajawuzchigha yardem qilish, düshmendin shepqet tilesh we xelqimizni qaymuqturush qilmishi bolup, bu 1946-yili Nanjingdin maash alidighan bezi 'dangliq erbap' lar telep qilip turuwalghan siyasi yol bolup, özliri düshmendin beqindi hökümette emel, mensep, maash, imtiyazgha erishish üchün elp barghan qulluq yoli hemde weten setishning bashqiche atilishidur! Bu qilmish- Qur'ani-Kerimdiki tajawuzchigha qarshi turush buyruqigha teximu xilap!)

Esingizde bolsunki, bu namert, haywan xitaylargha tayaqtin bashqisi bikar! 20-esirde Ghoja Niyaz Haji, Elixan Töriler xitay tajawuzchiliri bilen söhbet ötküzüp jumhuhriyet qurmighan, jihat qilip jumhuriyet qurghan! Xelqni azat qilghan! Ay-yultuzluq kök bayraqni Sherqiy Türkistan asminida jewlan qildurghan! Nenjing'gha berip söhbet ötküzüshni teshebbus qilmighan we peqet barmighan. Nenjing hökümitidin maash yaki shepqet tilimigen.

Xitay tajawuzchi, bulangchilar gorohi Teklimakan qumluqi ichidiki nefit we nefit gazini kolap elip ambarlashturup Shangheyge tutishidighan turubba liniyisi, yük poyizi, yük aptomobilliri bilen seddichin sepili ichige toshumaqta. Tekmimakan nefit bazisidin bir körünüsh.

Teklimakan qumluqidiki nefit, tebii gazni qisqa waqit ichide bulap xitay dölitige yötkep ketish üchün tajawuzchilar Teklimakan qumluqigha yasighan asfalit yoldin bir körünüsh. Bu nefit bazisida kichik tiptiki ayrudurummu bar texi.

Xitay tajawuzchiliri Sherqiy Türkistanda elip barghan 40 nechche qetimliq yadro siniqi, 'göher izdesh', 'bayliq izdesh','nefit qidirip tekshürüsh','yer asti we yer üsti bayliqlirimizni xalighanche talan-taraj qilish, tebii ormanlirimizni xalighanche kesip qalash yaki ishlitish, qedimiy asare-atiqilerni bulash, buzghunchiliq qilish jinayetlirining sewebidin qurup qaxshal bolup ketken Toghraq ormanliqidin bir körünüsh.

Kuchaning shimalida, Bay nahiyisining sherqiy jenubida ejdatlirimiz bina qilghan budda dini medeniyet mirasi- 'Qizil Ming Öy' bar. Ming öyning aldida körginingiz 4-esirning beshida xitayning kona paytexti Shi'enge teklip bilen berip xitay xelqige budda numlirini ügitip, budda numlirini xitay tiligha terjime qilip ottura tüzlenglik we Koriye yerim arili, Yaponiyege budda medeniyitining tarqilishida nahayiti muhim rol oynighan, xitay padishahi teripidin "döletning büyük ustazi" dep unwan alghan tilshunas alim Kumarajiwaning heykilidur.

Turpan Yalquntagh jilghisidiki 'Bézeklik Ming Öy menzirisi.

Turpan shehrining texminen 40 km sherqiy jenubida miladidin ilgiriki zamanlardin Qaraxanilar dewrigiche güllen'gen İdiqut qedimiy shehri bolup, Turpan Uyghurliri islam dinini qobul qilishtin ilgiri qollan'ghan budda ibadetxanisidin bir körünüsh.Abdishükür Memtimin rehmetlikning 'Tashkemir sen'iti' digen kitawidimu tilgha elin'ghan.

Turpan shehridin texminen 12km gherpte 'Yarghul Qedimiy Shehri'-dep atilidighan bir sheher xarabisi bolup, UNESCO ning köngül bölüshi we meblegh ajritishi bilen qoghdalmaqta. Dunyaning herqaysi jayliridin ziyaretke kelgen seyyahlar bu qedimiy sheherni ziyaret qilishidu, emma xitay tajawuzchi hökümiti tarixni burmilap we oydurup chiqirip, ejdatlirimiz qaldurup ketken bu izlarni 'xitaylar bina qilghan', 'komunistik partiyimizning dana rehberlikide bina bolghan'-digendek bimene, tetiqsiz teshwiqatlar bilen shughullanmaqta.
Yarghul sheher xarabisi üstide turup gherbi jebupqa qarisingiz yuquridiki mazarni we menzirini körisiz.

Yüz yillar qar-yamghur yaghmisimu, boran chapqun'gha yoluqsimu qeyserlik bilen hayatini dawam qilidighan yulghun--sebir-taqetning, qeyserlikning simwoli süpitide Tarim, Turpan, Jung'ghan oymanliqida mewjutluqini saqlimaqta.

İz (Romanining Muqeddimisi)
-Abdurehim Ötkür

Yash iduq müshkül seperge atlinip chiqqanda biz,
Emdi atqa min’güdek bop qaldi ene newrimiz.

Az iduq uzun seperge atlinip mangghanda biz,
Emdi chong karwan atalduq qaldurup chöllerde iz.

Qaldi iz chöller ara gahi dawanlarda yene,
Qaldi ni-ni arslanlar desht-chöllerde qewrisiz.

Qewrisiz qaldi dimeng yulghun qizarghan dalida,
Gül chéchekke pürkinur tangla baharda qewrimiz.

Qaldi iz, qaldi menzil, qaldi yirakta hemmisi,
Chiqsa boran köchse qumlar héch kömülmes izimiz.

Toxtimas karwan yolidin, gerche atlar bek oruq,
Tapqusi héch bolmisa bu izni birkün newrimiz ya ewrimiz.

Ürümchi, 1980-yil, küz .

Mail: barinliq@hotmail.com